Ο χαιρετισμός του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας Καθηγητή Παναγιώτη Ι. Σκαλτσή στην τελετή αναγόρευσης του καθηγητή Γρηγορίου Λαρεντζάκη σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ.

Φωτογραφίες από τα Θεολογικά Δρώμενα

«Χρή μετά ἀγάπης τούς λόγους ποιεῖσθαι, ἐπεί καί περί εἰρήνης ἐστί ὁ λόγος καί ταύτην κατέλιπεν ὁ Κύριος ἡμῖν ὥσπερ τινά κλῆρον… Χρή οὖν ἡμᾶς ταύτην ἀεί πραγματεύεσθαι καί μάλιστα ἐν τῇ παρούσῃ τῶν λόγων ὕλῃ, καί ἀπ’ ἀρχῆς ἄχρι τέλους τῶν λόγων τήν ἀγάπην τηρεῖν» (Ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός).

Μέ τό ἀπόσπασμα αὐτό τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ, ὁ τιμώμενος σήμερα Ὁμότιμος Καθηγητής τῆς Ὀρθόδοξης καί Οἰκουμενικῆς Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Graz τῆς Αυστρίας, κ. Γρηγόριος Λαρεντζάκης, προλογίζει τό τελευταῖο του βιβλίο μέ τόν τίτλο «Τό Καθῆκον τῆς Ὀρθοδοξίας γιά Καταλλαγή καί Ἑνότητα. Ἐξελίξεις καί προοπτικές σέ θέματα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Διαλόγου».

Ὁ λόγος, ἐπισημαίνει τό ὡς ἄνω κείμενο, ὡς διάλογος μέ τόν ἄλλον, θά πρέπει ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό τέλος νά ἐμπνέεται ἀπό τήν ἀγάπη, ἐφόσον μάλιστα ὑπηρετεῖ τήν εἰρήνη, τόν πλοῦτο καί τήν κληρονομιά πού ὁ Χριστός μᾶς ἄφησε στόν κόσμο. Ἡ παλαιά ἔχθρα, τό μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ, ἡ ἁμαρτία δηλαδή, πού σάν φραγμός κρατᾶ τόν ἄνθρωπο μακριά ἀπό τό Θεό καί τό συνάνθρωπο, καταργήθηκε διά τοῦ μυστηρίου τῆς Ἐνσαρκώσεως, διά τοῦ σταυροῦ καί τῆς ἀναστάσεως. Δημιουργήθηκε ἔτσι ὁ νέος ἄνθρωπος, ὁ κατηλλαγμένος μέ τό Θεό[1], ὁ συμφιλιωμένος μέ τόν ἑαυτό του καί τούς γύρω του. Στό Χριστό, τόν ἄρχοντα τῆς εἰρήνης[2], καί ἀληθινό εἰρηνοποιό, ἀνακαλύπτεται τό πραγματικό νόημα τῆς εἰρήνης, ὡς ζωή καί σωτηρία, ὡς θεία δύναμη καί ἐνέργεια πού ἑνώνει τά πάντα «σέ μία ἀσύγχυτη  συνοχή καί πραγματοποιεῖ τήν κοσμική ἑνότητα ὡς μία ὁμόνοια καί συμβίωση»[3].

Στό εἰρηναῖο αὐτό πνεῦμα πού χαρακτηρίζει τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί ἀποτυπώνεται στά κείμενα τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογίας, στηρίχτηκε καί ὁ Γρηγόριος Λαρεντζάκης προκειμένου ἐπί δεκαετίες, ὡς «φωνή ὑδάτων πολλῶν»[4], νά ἐργάζεται «ὑπέρ τῆς οἰκουμένης». Σ’ ἕνα περιβάλλον διαφορετικό ἀπό τό δικό μας, καί μέ τό κύρος τοῦ ἀκαδημαϊκοῦ δασκάλου ἐπιστράτευσε ὅλες του τίς δυνάμεις στή διακονία τῆς καταλλαγῆς καί ἐνάντια σέ ὅ,τι ἐνθαρρύνει τά τῆς διχοστασίας σκάνδαλα.

«Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, γράφει στό προαναφερθέν βιβλίο του, εἶναι ζῶν ὀργανισμός καί συνεχῶς αὐξάνει καί ἐνδυναμοῦται μέ τήν χάριν τοῦ Πανάγαθου Θεοῦ διά νά μεταφέρῃ τήν εὐλογίαν αὐτοῦ εἰς πάντας τούς ἀνθρώπους καί ἐν παντί χρόνῳ καί τόπῳ. Ἀπώτερος σκοπός τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ σωτηρία πάντων τῶν ἀνθρώπων. Διά τήν πραγματοποίησιν τοῦ ὑψηλοῦ αὐτοῦ καθήκοντός της χρήζει ἡ Ἐκκλησία καί μίας συγκεκριμένης ὀργανώσεως, Δογμάτων, Κανόνων, καί Ἐκκλησιαστικῶν Διατάξεων ὡς βοηθητικῶν ὀργάνων, χωρίς νά ταυτίζεται πρός αὐτά. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἀποτελεῖ μόνον οἱονδήποτε ὄργανον ἤ διοικητικήν ὀργάνωσιν ^. ἀποτελεῖ Μυστήριον τοῦ ζώντος Τριαδικοῦ Θεοῦ, ἐν τῷ ὁποίῳ ἔχει τάς ρίζας καί τήν πηγήν αὐτῆς»[5].

Μέ αὐτές τίς ἐκκλησιολογικές προϋποθέσεις, μέ ἄριστη θεολογική κατάρτιση καί μέ πλήρη τήν ἀγωνία γιά τή μαρτυρία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στό σύγχρονο κόσμο, ὁ Καθηγητής κ. Γρηγόριος Λαρεντζάκης ἔκαμε τό χρέος του ἀπέναντι στήν Ἐκκλησία, τή θεολογική ἐπιστήμη, τή σύγχρονη κοινωνία. Ὑπηρέτησε ἄριστα τό παγκόσμιο ὅραμα καί τό μεγάλο ζητούμενο τῆς Ἐκκλησίας, τό ὁποῖο, ὅπως σημειώνει ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας Ἀναστάστιος κατανοεῖται ὡς «ἡ πνευματική ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ἐν Χριστῷ σωτηρία, ἡ νοηματοδότηση τῆς ζωῆς. Ἔτσι προσφέρει τό σημαντικότερο: καλλιεργεῖ συνειδήσεις, διαμορφώνει προσωπικότητες πού μέ τή συνέπεια τοῦ βίου τους ἐνισχύουν τό ἀνοσοποιητικό σύστημα τῆς κοινωνίας καί τό ζωογονοῦν. Τό πιό ἀναγκαῖο στή σύγχρονη ἐποχή εἶναι ἄνθρωποι πού διαθέτουν χαρακτήρα, ὅραμα, ἀντοχή καί ἀνυπόκριτη ἀγάπη, πού στηρίζουν τήν ἀντίσταση στόν ἐγωκεντρισμό – ἀτομικό, ἐθνικό ἤ φυλετικό»[6].

Αὐτό τό οἰκουμενικό ὅραμα καί ζητούμενο τό συναντᾶ κανείς σέ ὅλα τά κείμενα τῆς βιβλικῆς, πατερικῆς καί λειτουργικῆς μας παράδοσης^. «κατῆλθεν εἰς τήν καθ’ ἡμᾶς οἰκουμένην ό λόγος καί ἐσαρκώθη»[7], γράφει ὁ Μεθόδιος Ὀλύμπου γιά τό Χριστό πού ἔγινε ἄνθρωπος «ἵνα ζωήν ἔχωσι καί περισσόν»[8] ὅλοι ὅσοι ἐπιζητοῦν τή σωτηρία.

Τό ὑπέρ τῆς οἰκουμένης σωτηριολογικό ἔργο τοῦ Χριστοῦ συνεχίζει ἡ Ἐκκλησία μέσα στόν κόσμο καθ’ ὅσον «διαλάμπει, κατά τόν Εὐσέβιο Καισαρείας, καθ’ ὅλης τῆς οἰκουμένης»[9]. Τό εὐαγγέλιο τῆς βασιλείας κηρύχθηκε σ’ ὅλη τήν οἰκουμένην[10], κάτι πού ἔγινε καί λειτουργικό αἴτημα «ὑπέρ τῆς κατά πᾶσαν οἰκουμένην ἁγίας… καθολικῆς καί ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας»[11]. Ἡ ἀνάγκη βεβαίως γιά εἰρήνη, καταλλαγή καί ἀγάπη, εἶναι πάντοτε ἐπιτακτική, γιατί τά σχίσματα καί οἱ διχοστασίες παραμονεύουν μέ στόχο νά ἀλλοιώσουν καί συσκοτίσουν τό ὅραμα πού ἀπεργάζεται ἡ θεμελιωμένη στό Χριστό οἰκουμενικότητα – καθολικότητα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως μάλιστα αὐτή βιώνεται στό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας.

«Ἡ Ἐκκλησία δέν ζῇ διά τόν ἑαυτόν της, ἀλλά ὀφείλει νά μαρτυρῇ καί νά μοιράζεται τά δῶρα τοῦ Θεοῦ μετά τῶν ἐγγύς και τῶν μακράν. Μετέχοντες τῆς θείας Εὐχαριστίας καί προσευχόμενοι ὑπέρ τῆς οἰκουμένης, καλούμεθα νά συνεχίσωμεν τήν λειτουργίαν μετά τήν θείαν Λειτουργίαν καί νά μοιρασθῶμεν μεθ’ ὁλοκλήρου τῆς ἀνθρωπότητος τά δῶρα τῆς ἀληθείας καί ἀγάπης»[12].

Ὁ Καθηγητής κ. Γρηγόριος Λαρεντζάκης διαμηνύει μέ συνέπεια αὐτό τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, κάτι πού δέν εἶναι καθόλου εὔκολο. Μέ τή βαθιά γνώση τῶν πηγῶν πού ἔχει, μέ λόγο θαραλλέο καί ὀρθόδοξο, ἔχει συμβάλλει καθοριστικά στήν, ἐπί θεολογικῶν μεταξύ τῆς Ἀνατολικῆς καί Δυτικῆς Ἐκκλησίας ζητημάτων, ἐξεύρεση λύσεων ἤ ἀντιμετώπιση ἀσαφειῶν καί παρεξηγήσεων. Ξέρει νά διαλέγεται μέ τούς ἄλλους, νά ἐπισημαίνει τά λάθη των, νά ἐμπνέει τήν συνευθύνη, νά κτίζει γέφυρες, νά οἰκοδομεῖ καί ὄχι νά γκρεμίζει. Δέν εἶναι τυχαῖο πού στόν πρόλογο κάποιων ἀπό τά βιβλία του τονίζεται ὅτι «κάθε ἀνακαινιστική πρωτοβουλία τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας προέρχεται ἀπό τήν πλούσια παράδοση τῆς Ὀρθοδοξίας».

Τό Τμῆμα Θεολογίας, ἀναδεικνύοντας ἀκριβῶς τό πολυσήμαντο ἐπιστημονικό καί θεολογικό ἔργο τοῦ κ. Γρηγορίου Λαρεντζάκη, τή διεθνή προβολή τοῦ κειμενικοῦ και μνημειακοῦ πλούτου τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, τήν φιλόπονη θεραπεία τοῦ Διαχριστιανικοῦ Διαλόγου, ἀλλά καί τήν ἄοκνη προσπάθειά του γιά ἑνότητα, καταλλαγή, καί ἀγάπη μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, σέ μία ἐποχή «πολυμέτωπης, ὅπως ἔχει ἐπισημανθεῖ, προσβολῆς τῆς ἀνθρώπινης ὀντολογίας»[13], αἰσθάνεται ξεχωριστή χαρά γιά τήν ἀπονομή στόν κ. Γρηγόριο Λαρεντζάκη τοῦ τίτλου τοῦ ἐπιτίμου Διδάκτορα, ὡς ἐλάχιστη ἀναγνώριση τῆς προσφορᾶς του.

[1] Ρωμ. 5, 10.

[2] Ἠσ. 9, 6.

[3] D. PUPAZA, Ἡ θεολογία τοῦ καλοῦ καί τοῦ ἀγαθοῦ στόν ἅγιο Διονύσιο τόν Ἀρεοπαγίτη, Διατριβή ἐπί Διδακτορίᾳ, Θεσσαλονίκη, 2009, σ. 158.

[4] Ψαλμ. 2, 3.

[5] ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ, ὅ.π., σ. 179.

[6] ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ, Ἀρχιεπισκόπου Τυράννων καί πάσης Ἀλβανίας, Παγκοσμικότητα καί Ὀρθοδοξία. Μελετήματα Ὀρθοδόξων προβληματισμῶν, ἐκδ. «Ἀκρίτας», Ἀθήνα 2009, σ. 265.

[7] ΜΕΘΟΔΙΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ, Περί Ἀναστάσεως, PG 18, 329D.

[8] Ἰω. 10, 10.

[9] ΕΥΣΕΒΙΟΥ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ, Ὑπομνήματα εἰς τούς ψαλμούς, ΠΔ, PG 13, 312C.

[10] Ματθ. 24, 14.

[11] Ἀναφορά ἁγίου Ἰακώβου.

[12] Κοινό ἀνακοινωθέν τῆς Σύναξης τῶν Προκαθημένων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν στό Φανάρι, Μάρτιος τοῦ 2014.

[13] ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικῆς, ἄρθρο στή Romfea.gr, Κυριακή 15 Μαΐου 2016.