Αναδημοσιεύουμε την συνέντευξη του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ καθηγητή Παναγιώτη Σκαλτσή που έδωσε στο Orthodoxia.ifo σχετικά με την Εβδομάδα θεολογικού Λόγου και Τέχνης που διοργανώνει το Τμήμα Θεολογίας 17-20/5/2016. Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:

-Πόσα χρόνια διοργανώνεται η Εβδομάδα Θεολογικού Λόγου και Τέχνης, τι περιλαμβάνει και ποιος είναι ο σκοπός της;

Με την μορφή αυτή, έτσι οργανωμένα, η Εβδομάδα Θεολογικού Λόγου και Τέχνης διοργανώνεται για πρώτη φορά. Στόχος μας είναι να αναδειχθεί ο πλούτος της θεολογίας. Συμμετέχουν περισσότερο οι τομείς της ιστορίας και γραμματολογίας και της εκκλησιαστικής τέχνης. Οι άλλοι τομείς της σχολής συνεργάστηκαν σε άλλα συνέδρια καθόλη τη διάρκεια του έτους. Υπήρχαν θα λέγαμε τα προεόρτια και θα υπάρξουν και τα μεθέορτα.

Ακόμη, συμμετέχουν τα εργαστήρια αγιογραφίας της σχολής αλλά και άνθρωποι της τέχνης εκτός πανεπιστημίου, ειδικά της μουσικής μας παράδοσης στην οποία έχουμε μια ευαισθησία. Στο πλαίσιο της Εβδομάδας Θεολογικού Λόγου και Τέχνης, έχουμε μια μουσική εκδήλωση, στην οποία συμμετέχουν αναγνωρισμένοι μουσικοί και χορωδίες από ενορίες. Έτσι εκπληρούται και ένας άλλος στόχος. Να ανέβει το ηθικό μας σε μια εποχή δύσκολη. Σκεφτήκαμε να αναδείξουμε ακόμη περισσότερο τον λόγο που έχει η θεολογία μας για την τέχνη και τον πολιτισμό και να βγούμε από το καβούκι μας προς την κοινωνία. Σε αυτό θέλουμε δίπλα μας τους φοιτητές, οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά στην Εβδομάδα. Όχι μόνο στη γραμματεία των συνεδρίων.

Για πρώτη φορά στη σχολή μας, στο πλαίσιο αυτής της Εβδομάδας, γίνεται ημερίδα όπου φοιτητές παρουσιάζουν την έρευνά τους. Επίσης, το πρόγραμμα της Εβδομάδας περιλαμβάνει διεθνή διημερίδα για τον διάλογο στη ζωή και το έργο των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου. Το χαρακτηριστικό της είναι ότι η Ένωση Ελλήνων Σλαβολόγων δέχθηκε να συνεργαστεί μαζί μας. Η αποκορύφωση της Εβδομάδας είναι η επιτιμοποίηση του κ. Γρηγορίου Λαρεντζάκη, ομότιμου καθηγητή του πανεπιστημίου Graz της Αυστρίας. Έχει την τιμή η σχολή μας να τον αναγορεύσει ως επίτιμο διδάκτορά της.

-Μιλήστε μας κ. Σκαλτσή για την επιτιμοποίηση του κ. Γρηγορίου Λαρεντζάκη.

Η επιτιμοποίηση είναι μια θεσμοθετημένη διαδικασία και γίνεται με κάποια κριτήρια. Προτάθηκε πέρσι από συναδέλφους ο κ. Λαρεντζάκης και το τμήμα συνηγόρησε, εκτιμώντας την προσφορά του στην έρευνα και κυρίως την μαρτυρία που δίνει στον ευρωπαϊκό χώρο καθώς διδάσκει ορθόδοξη θεολογία στο πανεπιστήμιο Graz. Η Ελλάδα έχει σε όλους τους τομείς εκπροσώπους σε ερευνητικά και ακαδημαϊκά κέντρα, οι οποίοι πολλές φορές δεν είναι γνωστοί. Ας τους βρούμε αυτούς γιατί πρέπει να τους τιμά η Ελλάδα.

Να σας αποκαλύψω και μια ακόμη επιτιμοποίηση. Το τμήμα μας πρόσφατα αποφάσισε ομόφωνα να ανακηρύξει τον Οκτώβριο σε επίτιμο διδάκτορά του τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρο που ήταν φοιτητής μας και να τιμήσει έτσι και τον ίδιο και την ιεραποστολή. Με αυτό τον τρόπο, θα αναπτυχθεί καλύτερη συνεργασία της σχολής μας με το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας σε πνευματικό, πολιτιστικό, ερευνητικό επίπεδο.

-Τι καθιστά επίκαιρο το έργο των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου στους οποίους είναι αφιερωμένη η διεθνής διημερίδα;

Οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος διαλέχθησαν με την εποχή τους, κυρίως με τον σλαβικό χώρο που δεν ήταν χριστιανικός και με την Ευρώπη. Άνοιξαν καινούριους δρόμους. Είναι τώρα παγκοσμίου αναγνωρίσεως. Ήξεραν την τακτική του διαλόγου που την ενεπνέοντο από την ιστορία και το πνεύμα της Εκκλησίας.

Εδώ και αρκετές δεκαετίες γίνεται προσπάθεια διαλόγου με τις άλλες ομολογίες και Εκκλησίες. Η Εκκλησία είναι εν διαλόγω γιατί βρίσκεται εν τη αληθεία και έχει να δώσει πράγματα. Όχι να κάνει πίσω αλλά να συνεργαστεί για το καλύτερο. Στη βάση αυτή, να παραδειγματιστούμε από τους αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο οι οποίοι άνοιξαν τον ορίζοντα της Εκκλησίας μας και διαφώτισαν τους Σλάβους. Καταλαβαίνουμε τι σημαίνει η εξέλιξη αυτή. Σκεφτείτε να μην ήταν Ορθόδοξοι όλοι αυτοί οι λαοί, που θα ήμασταν και εμείς.

-Στο πλαίσιο της Εβδομάδας, θα διεξαχθεί διεθνές συνέδριο με θέμα “η ευθύνη της Ορθόδοξης Εκκλησίας για καταλλαγή”. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η ευθύνη αυτή;

Η λέξη καταλλαγή είναι βιβλικός αλλά και λειτουργικός όρος. Είναι η συμφιλίωση που έφερε ο Χριστός, ο σαρκωμένος Λόγος του Θεού μεταξύ των ανθρώπων, η ενότητα μεταξύ ουρανού και γης. Η ενσάρκωση του Λόγου αποτελεί οικουμενικό γεγονός. Ο Χριστός δεν σαρκώθηκε για κάποιους μόνο, για μια φυλή, για έναν λαό. Σαρκώθηκε για όλο τον κόσμο. Η Ανάσταση είναι και αυτή παγκόσμιο γεγονός. Αυτή την μαρτυρία της αγάπης, της συγχώρησης θέλει να δώσει η Εκκλησία μέσα από τον διάλογο, από τη λειτουργική της ζωή, την ασκητική της παράδοση και τα πατερικά κείμενα. Ακόμη και μέσα από τα μνημεία, τους ναούς και την τέχνη της.

Είναι πάντοτε επίκαιρο το θέμα της καταλλαγής. Η υμνογραφία της Εκκλησίας είναι γεμάτη με την ιδέα της συμφιλίωσης, του γκρεμίσματος των τειχών ανάμεσά μας. Σήμερα αντιμετωπίζουμε και άλλα προβλήματα, όπως η φτώχεια, η περιθωριοποίηση, οι μορφές διάκρισης που υπάρχουν στον κόσμο. Μάλιστα, πολλές φορές, στο όνομα της θρησκείας αποκλείουμε τον άλλον. Επειδή βιώνουμε το πρόβλημα της προσφυγιάς και του άλλου, του ξένου, γίνεται ακόμη πιο επίκαιρο το θέμα της καταλλαγής, της αγάπης απέναντι στον άλλο, όποιος και αν είναι αυτός. Δεν θα κάνουμε προπαγάνδα και προσηλυτισμό. Μπορεί όποιος θέλει, ελεύθερα να ακολουθήσει τον δρόμο που επιθυμεί. Αλλά πρέπει να μάθει να σέβεται ο ένας τον άλλο. Αλλιώς δεν μπορούμε να συμβιώσουμε. Δεν ξέρω πως θα είναι ο κόσμος σε πενήντα χρόνια. Φοβάμαι πως θα είναι ένα συνοθύλευμα ανθρώπων και αλοίμονο αν υψώσουμε τείχη ανάμεσά μας. Τότε θα υπάρχει η απόλυτη καταστροφή. Αυτή η εξομάλυνση της έχθρας και η αποκατάσταση της ειρήνης ανάμεσα στα πρόσωπα, τις ομάδες είναι αίτημα της εποχής μας. Η Θεολογία, η Εκκλησία μπορούν να προσφέρουν πάρα πολύ στην καταλλαγή, τη συμφιλίωση, την αγάπη μεταξύ των ανθρώπων. Η Εκκλησία έχει ως αποστολή της την μαρτυρία της Ορθοδοξίας στον κόσμο. Μαρτυρία χωρίς καταλλαγή, χωρίς αποδοχή του άλλου δεν γίνεται. Καταλλαγή δεν σημαίνει υποχώρηση από αυτό που πιστεύω. Δεν σημαίνει όμως και εκβιασμός του άλλου.

-Από την Εβδομάδα Θεολογικού Λόγου και Τέχνης δεν λείπουν οι μουσικές αλλά και εικαστικές εκδηλώσεις.

Στη σχολή μας υπάρχουν δύο εργαστήρια αγιογραφίας για τα δύο τμήματα. Ζητήσαμε από τους φοιτητές που μαθαίνουν αγιογραφία στα εργαστήρια αυτά να εκθέσουν έργα τους γιατί κάνουν πολύ σημαντικά πράγματα. Κάποιοι μάλιστα από αυτούς διαθέτουν τα έργα τους στο εμπόριο, έχουν βρει και δουλειά μέσα από την εκμάθηση αυτής της τέχνης. Επιπλέον, θα έχουμε μια έκθεση φωτογραφίας για το Άγιον Όρος καθώς και έργα θρησκευτικού χαρακτήρα σύγχρονης τέχνης, για να εμπλουτιστεί η έκθεση. Η θεολογία πάντοτε τιμά την τέχνη. Η ωραιότητα είναι στοιχείο της θεολογίας και εκφράζεται με πολλούς τρόπους, με τους ύμνους, την αγιογραφία, γιατί όχι και με σύγχρονα έργα.

Όσο για την μουσική εκδήλωση, δεν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο στη σχολή. Επιστρατεύουμε ανθρώπους της μουσικής μας παράδοσης που ξέρουν τόσο από μουσική όσο και από Εκκλησία για να μας παρουσιάσουν ένα πλούσιο μουσικοχορευτικό πρόγραμμα. Ο π. Θεόδωρος Τσαμπαζίδης από την Καλαμαριά θα έρθει με τη χορωδία του, που αποτελείται από πενήντα παιδιά. Έχουν μελωποιήσει το κοντάκιο του Ευαγγελισμού καθώς και ποίηματα για τον όσιο Παίσιο και θα τα τραγουδήσουν με συνοδεία παραδοσιακών οργάνων. Συμμετέχει ακόμη το εργαστήριο παραδοσιακής μουσικής του ναού Παναγίας Λαοδηγήτριας. Υπεύθυνός του είναι ο κ. Χρήστος Μπαρτζόπουλος, παλιός μας φοιτητής. Η ομάδα του θα τραγούδησει τραγούδια της Μ. Ασίας και της Κωνσταντινούπολης. Συμμετέχει και ο π. Χρήστος Κυριακόπουλος, αρχιερατικός επίτροπος της μητρόπολης Κηφισίας, ο οποίος είναι ψάλτης, μουσικός και τραγουδάει. Αποκορύφωμα της εκδήλωσης αποτελεί η εμφάνιση του γνωστότατου κ. Σάββα Σιάτρα που θα τραγουδήσει ηπειρώτικα ενώ χορευτικά συγκροτήματα θα χορεύουν επί σκηνής. Πρόκειται για ένα πάντρεμα με την Εκκλησία, τις ενορίες, τους συλλόγους. Η θεολογία μπορεί να το κάνει αυτό, να μας φέρει όλους μαζί. Η εκδήλωση είναι για τους φοιτητές μας, θα χαρώ πολύ να είναι εκεί, αλλά και για την κοινωνία. Να σπάσει η κατήφεια που υπάρχει στις μέρες μας.

-Υπάρχουν σκέψεις να διοργανώνεται πιο συστηματικά η Εβδομάδα Θεολογικού Λόγου και Τέχνης; Ίσως κάθε χρόνο;

Θα δείξει, ανάλογα με το αποτέλεσμα, την αποδοχή που θα έχει αλλά και τις αντοχές μας. Προσωπική μου επιθυμία είναι να συνεχιστεί και καλό είναι να συνεχιστεί. Έχουμε ανάγκη αυτές τις συναντήσεις όπου η θεολογία, ως επιστήμη, έχει τον πρώτο λόγο, αλλά και σε συνεργασία με άλλες επιστήμες. Όλο τον χρόνο κάνουμε πολλά συνέδρια, σε συνεργασία με όλους τους συναδέλφους. Να συμμετέχει και η Εκκλησία ως φορέας, οι επίσκοποι, οι ιερείς. Να έχουμε και την ευλογία του Πατριαρχείου, της Ιεράς Συνόδου, των επισκόπων. Γιατί είμαστε ένα σώμα. Η διάσπαση δεν μας ενδιαφέρει, η ενότητα μας ενδιαφέρει.

-Έχετε λίγους μήνες που αναλάβατε τη διοίκηση του Τμήματος Θεολογίας. Ποιοι είναι οι στόχοι σας κ. Σκαλτσή για το Τμήμα ως νέος πρόεδρος;

Είναι τρεις. Ενότητα, συνεργασία, δημιουργία. Ενότητα μεταξύ μας. Όλοι οι συνάδελφοι είναι αξιολογότατοι. Πρέπει να δουλέψουμε και ο καθένας μόνος του αλλά και όλοι μαζί. Δεν πρέπει να αποκλείουμε κανέναν. Για αυτό κάνουμε και τα συνέδρια. Τα χαρακώματα δεν με ενδιαφέρουν. Με ενδιαφέρει η ανάδειξη της έρευνάς μας και η καλή μαρτυρία προς τα έξω. Αν βλέπουν να μαλώνουμε εδώ, θα χαίρονται οι απέναντι. Ακόμη, ανάδειξη του κειμενικού και μνημειακού μας πλούτου, καλύτερη οργάνωση του προπτυχιακού και μεταπτυχιακού προγράμματος και έρευνα. Επίσης, η σχέση μας με τη θεσμική Εκκλησία. Θέλουμε την Εκκλησία να συνεργάζεται μαζί μας, σε οποιοδήποτε επίπεδο. Δεν μπορεί να ζήσει η θεολογία χωρίς τη θεσμική Εκκλησία αλλά ούτε και η Εκκλησία χωρίς τη θεολογία.

Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πολύ για τη συνεργασία και την προβολή των θεμάτων της Θεολογικής Σχολής. Πάντοτε θα εργαζόμαστε για το καλύτερο. Για αυτό είμαστε εδώ άλλωστε.